Bir Hastalık Değil ”1” Farklılık: Down Sendromu

Down sendromu günlük hayatta sık sık duyduğumuz gen anomalilerindendir. Hepimizin aşina olduğu birtakım özellikleri olmasına karşın bir çoğumuz bu konuda yeterli bilgiye sahip olmamaktayız. Peki Down sendromu nedir, Down sendromlu bireylerin özellikleri ve ergoterapiyle ilişkisi nedir?

Down Sendromu Nedir?

Down sendromu, kromozomlarda meydana gelen, genlere bağlı bir farklılıktır. İnsan vücudunu oluşturan kromozomların sayısı 46 tanedir ve 23 tanesi anneden, 23 tanesi babadan gelmektedir. Down sendromuna sahip bireylerde ise 2 değil 3 adet 21. Kromozom bulunması nedeniyle toplam kromozom sayıları 47 olmaktadır. Bu da bize, Down sendromunun bir hastalık değil, genetik bir farklılık olduğunu göstermektedir.

Down Sendromu’nun Ortaya Çıkmasında Etkili Olan Bir Sebep Var Mı?

Down sendromuna sebep olan etkenler konusunda günümüze kadar birçok araştırma yapılmış olup kesin olarak belirgin bir etkenden söz etmek oldukça güçtür. Bu konuda bilinen en önemli bilgi ise annenin yaşı ile bebekte Down sendromu görülme olasılığının doğru oranda arttığıdır. Yaklaşık 800 doğumdan birinde görülebilen Down sendromunun ortaya çıkmasında son yıllarda yapılan araştırmalara göre yalnızca annenin yumurtası değil babanın sperminin de etkili olabileceği sonucuna ulaşılmıştır.

Down Sendromlu Bireylerin Fiziksel Özellikleri

• Yuvarlak yüz, çekik gözler, küçük burun, ağız ve kulaklar ile kendilerine özgü yüz görünümüne sahiptirler.
• Eller küçük, parmaklar kısadır.
• Kısa ve geniş bir boyun yapısı görülür.
• Boy genellikle diğer çocuklarda kısadır.
• Karın gevşek ve bombeli olabilir.
• Düşük kas tonusuna sahiptirler.

Down Sendromlu Bireylerde Eğitim

Down sendromlu bireylerin zekâ seviyeleri, birbirlerinden farklılık gösterebilmektedir. Bebeklik döneminde pek belirgin olmayan mental problemler, ilerleyen yaşlarda onlar için sıkıntı yaratabilmektedir. Bu yüzden erken yaşlarda verilecek kaliteli eğitimin önemi oldukça fazladır. Eğitim doğumdan itibaren anne ile başlamalıdır. Anne, çocuğu kendi haline bırakmadan, eğitici uyarılar ve dikkat arttırıcı aktiviteler ile beyin gelişimini arttıracak uygulamalarda bulunmalıdır. Öğretilmek istenen davranış söz ile anlatmaktan çok taklit ederek, tekrarlayarak öğretilmelidir. Çocuğun kendi güvenini kazanması ve ailesi tarafından önemsendiğini bilmesi için yaşına ve becerilerine uygun şekilde sorumluluklar vermek de önem arz etmektedir. Elbette ki tüm çocuklar denemeden, yapmadan, tekrar etmeden öğrenemezler ancak bu gibi uygulamalar Down sendromuna sahip çocuklarda daha fazla önem taşımaktadır.

Down sendromlu çocuklara kendi kendilerine yetebilmeleri, başlarına gelebilecek tehlikelerden kendilerini koruyabilmeleri, kendi becerilerine dayanan mesleki bilgiler öğrenerek üretken ve mutlu yaşamalarını sağlayacak eğitimler gerekmektedir. Bu eğitimler ise normal okullardan çok özel programa sahip özel eğitim kurumlarında verilebilir. Yani çocukların yaşıtlarıyla birlikte uygun dersleri görmeleri önemlidir.

Down Sendromu ve Ergoterapi

Ergoterapistler Down sendromlu bireylerin günlük yaşamda sürekli kullandıkları ve ömür boyu kullanmalarını gerektirecek aktivitelerin onlara en uygun hale gelmesine yardımcı olur. Onların kabiliyet ve yeteneklerini geliştirip kullanmalarını sağlar. Beslenme, kendine bakım, okul performansı ve oyun gibi aktivitelerde bağımsızlıklarını ve kendi kendilerine yeterlilik hallerini en üst seviyeye çıkarmayı hedefler.

Ergoterapistler hem Down sendromlu bireylere hem de onların ailelerine kişiye özel değerlendirmeler yaparak bu değerlendirmeler eşliğinde ergoterapi müdahalesi oluştururlar. Çevre düzenlemesi, akademik ve sosyal alanlarda bireye destek olurlar.

Down sendromlu bireylerde bulunan düşük kas tonusu bedeniyle güç ve dayanıklılık azalmaları meydana gelmesine bağlı olarak ince ve kaba motor becerilerin de öğrenilmesi zorlaşır. Ergoterapi desteği bu alanda da çok önemlidir. Kavrama, sıkma, el, kol, bilek koordinasyonunun geliştirilmesinde yardımcı olur. Geliştirilmiş motor beceriler yoluyla yaşıtlarıyla sosyalleşmeyi ve kendine güveni arttırmak adına çeşitli ergoterapi müdahaleleri uygular. Duygusal adapte olma kaygısı gibi sorunlarda da ergoterapi desteği önemlidir.

Unutulmamalıdır ki Down sendromlu bireylerin insani değerleri yüksektir ve bizden eksik değil, aksine +1 fazladırlar. Onlara her alanda fırsat vermek ve yardımcı olmak için elimizden geleni yapmalıyız.

Pediatrik Ergoterapist Furkan Kumru